Summary of the Book
..एकटेपणा, व्यक्तीचा आणि व्यक्तित्वाचा एकटेपणा, पुंडलिकांना व्याकुळ करतो. देव, दैव, निसर्ग, समाज, कुटुंब – अशांशी असलेल्या नात्यांचा उपयोग, जसा स्वत:चा एकटेपणा विसरण्यासाठी, तसाच हा एकटेपणा निर्धास्तपणे भोगण्यासाठीही, माणूस करतो. माणूस म्हणून प्रत्येकाच्या वाट्याला आलेला हा एकटेपणा पुंडलिकांच्या कथानुभवाचा मूलाधार आहे.
पुंडलिकांचा वेगळेपणा हा की, हा एकटेपणा निराशेच्या, किंवा आत्महानीच्या, एकाच रंगाने माखलेला नाही. स्वत:शीच रमण्याचे, बाहेरच्या जगाला आपलेसे करण्याचे, क्षणाकणांची स्वत:साठी नवीन निर्मिती करण्याचे – असे खोल साफल्य देणारे जे विविधारंगी आकार अशा एकटेपणाला असतात, ते त्यांच्या कथानुभवात गोळीबंद ताकदीने अवतरतात.
एकटेपणातील निर्मितिक्षमतेची ही ‘गुप्त वाट’ सापडल्याने, आणि तिच्याशी प्रामाणिक राहिल्याने, भावतरलता, मिस्किलपणा, निरागसता असे बहुधा एकमेकांना छेद देणारे विशेष त्यांच्या निवेदनात रेशमाच्या नाजूक पीळदारपणाने एकजीव झाले आहेत.
नाटक, एकांकिका, व्यक्तिचित्र, समीक्षा, समाजमीमांसा – अशा क्षेत्रांत गुणपूर्ण लेखन केले असले तरी पुंडलीक पिंडाने कथाकार. कथाकार म्हणून पास्तनाकशी असलेले त्यांचे प्रकृतिसाम्य सहज जाणवते. ‘जिवागो’सारखी संपृक्त कादंबरी आता पुंडलिकांकडून अपेक्षित आहे.
- स. शि. भावे