शिवाजी महाराज यांचे धाडसी योद्धा पुत्र, कवीमनाचे संवेदनशील राजे याचबरोबर धर्मासाठी बलीदान देणारा राजा अशी संभाजीराजे यांची ओळख सांगितली जाते. राजे दोन वर्षांचे असतानाचं आईचा मृत्यू झाला. नऊ वर्षांचे असताना मुघल मनसबदार बनून त्यांना आग्र्याला जावे लागले.

२३ वर्षांचे असताना स्वराज्याची जबाबदारी त्यांच्यावर आली. ते २५ वर्षांचे असताना औरंगजेब प्रचंड सैन्यासह दख्खन जिंकायला आला. मुघल, पोर्तुगीज, सिद्दी यांच्याशी लढण्यात त्यांच्या आयुष्याची शेवटची वर्षे गेली.

शिवरायांनी निर्माण केलेल्या स्वराज्याचे स्वातंत्र्य राखण्यासाठी त्यांनी आयुष्य घालविले. औरंगजेबाने केलेला अनन्वित छळ सहन करीत आनंदाने, निर्भयपणे मृत्यूला सामोरे गेले. त्यांचा हा दैदिप्यमान इतिहास डॉ. सुधीर निरगुडकर यांनी बखर संभाजीची मधून पुन्हा एकदा लोकांसमोर ठेवला आहे.

संभाजी महाराजांना ठार मारल्यानंतर काही वर्षांनी तुळापूर येथे त्यांची समाधी शाहूराजांनी बांधली शंभूराजांच्या हौतात्म्याने पावन झालेल्या तुळापूरचे महत्व त्यांनी जगासमोर आणले. भीमा, भामा, इंद्रायणी नद्यांच्या संगमाकाठच्या या परिसराचा इतिहास, भूगोल याची माहिती यात दिली आहे.